sa matibo

narumduman ko ta kasubago igwang pigpalabas an bbc manunngod sa matibo - kun sa ingles mangrove. so dating harong mi kaito sa likod kan funeraria oro sa rizal street sa barangay 24 igwang parte na matibo. inda daw ta kan nasa high school ako negatibo an abot sakuya na sa likudan kan harong mi matibo ngani. (seguro dahil an mga ka klase ko kan nasa high school na ako nakairistar sa subdivision). enewe narurumduman ko kan nasa elementary pa sana ako bakong gayong negatibo an dating sakuya kan likudan kan harong mi. mala ta nagpapaurumbasan pa kami kaito mag-banwit kan kagang asin pag dakula an taob syempre so mga sira na nagiiba sa taob.

an magayunon pa kan matibo ta kun mahigus ka maghanap madali man sanang makakua ki bunga kan nipa asin bugnay. saradit sana an bunga kan nipa pero mas sadit an pisog na nasa laog kainio an igwang puting kunab na gari man sana lychees. ta sa matibo ngani nagatubo kaya ma uruaskad an namit. an bugnay bunga inio kan sarong klaseng binit, kolor pula na pag hinog asin maalsum. sa cabagnan elementary school kaidto igwang nag titinda kaini. pero mas masiram man giraray baga idtong pigpagalan mong hanapon. iyan sana ta dapat makatapos mong maghanap sa matibo kaipuhan mong magkarigos ta mapaparong ni ma an parong kan dugi. kun dai syempre kurusing an maaabutan mo.

kalye rutoy

inda daw kun nata inapod ini na kalye rutoy. primero an mga naka iristar sa lugar na inio sa pagheleng ko sana baku man mga narutuyan (sa paghelenga ko ngani an iba barasug-bagos pirme).

sa binanuahan an kalye rutoy. bago so tulay pasereng sa buragwis.

kadaklan kan mga ka klase ko sa elementary digdio naka iristar. so valedictorian kan batch me taga digdio - si precy vergara (rumdumon ko baya ta ako so salutatorian). mas tultol an lugar kumpara sa barangay 24. an dakulang parte pano kan barangay 24 matibo - pag dakulaon an taob an natad mi naaabot kan taob. kaya ngani igwang mga tulay hale sa luwasan. pero sa kalye rutoy mayong tulay. mas halangkaw pano an lugar kaya nakaka pagtaranom-tanom an mga ka klase ko. sa barangay 24 pag bulan abril hanggan mayo igwa kaming sadit na daga na pig tatanum-tanuman pero pagbulan agusto minaturunglay na sana an mga tanom dahil ngani ta nalalantupan kan taob.

pero mas kalmante an mga tawo sa barangay 24. an rumdum ko kan kalye rutoy igwang nagkaperang putol na lawas an nagkakurua duman.

si manay

iyan an apud kan mga tiyo-on asin tiya-on ko kay ma. pinakamatao sa magturugang: 12 gabos sinda.

si manay an daralaganan pag may diit na dai pagkasinarabutan: dai na baya nawawara iyan sa magturugang an diit na sirintikan, hade?

si manay an daragusan sa legazpi kun mabyahe halimbawa pa-manila

si manay an surublian ki kwarta kun nangangaipu asin harayo pa an rulukadan

maray pa si manay ta nakapatapos kan pag pa eskwela kan saiyang mga aki

maray pa si manay at may bagong TV

maray pa si manay ta mabilang mo pa sana an puti na buhok

etsetera, etsetera, etsetera

hay manay...

mga (h)istorya

mga burak kan tinampo

ano daw baya ta kan araki pa kita mas masiram na magkawat sa gilid kan tinampo imbes halimbawa magkaturog pagkapangudto

dai nanggad mamumuya kaiyan si ma

an apod nya kan mga aki na arog kaiyan an gibo imbes magkaturog mga burak kan tinampo

perang beses man baya na hinapot kami ni ma kun gusto mi na maging burak kan tinampo?

hmmmmm sa sadit na pag isip ko kaidtong panahon na aki pa man ako

anong maraot sa burak

asin sa tinampo?

pero mas marhay na sadiri mo na sana an hapoton mo

ta baka malanit na kurusing

an isimbag sa hapot mo

si tiyo ponso

padihon ni ma.

kataraning mi sa rizal.

halangkaw asin dakulang tawo

an lawas pano ki tattoo

an istorya gari hale sa muntinlupa

matibayon mag carving

asin magpanday sa harong

selensyo man kuta

pero pag nabubuyong

gari si tarzan kakusog

mala ta kun namumuya halos gabaon an bilog na harong

minsan ngani na nabuyong pati so tulayan ginaba

kinaagahan

siya man sana an nag panday...

white beach

hale sa centro magsakay ka sa tricycle pasiring sa puro. nasa atubangan kan supermarket kan legazpi an paradahan kan mga tricycle na an byahe pasiring sa binanuahan, buragwis, asin puro. dai na ki jeep pasiring sa puro - lugi daa an mga jeep.
dai maghanap ki puting baybayon. iyo aram ko na an ngaran white beach pero an baybason sa legazpi itum. kun nata an paliwanag kan mga gurang ta hale daa sa mayon an mga baybay na iyan. na madali talagang paniwalaan ta kada pagtuga mananggad gabos na baybay na pigluluwas kan bukid itum an kolor.
an white beach na gayod an pinaka-haraneng pigduduraman kan mga arog ming estudyante sa cabagnan elementary school pwede panong lakawon. pagka recess an iba nag ka cutting class na ta nagkapag surunduan na makararigos ngani sa white beach. mala ta imbes sa white beach sa salog na sana nagkararigos...

Pa-lusag

Dai paglingawan an tanglad: sarong bilog na tanglad, tultugon an poon. Mas lumbod na langka mas marahay. Ubakan asin haleon an baludbod (pero kun si pay an masusunod nata ta hahaleon pa an baludbod). Tadtadon an kada pidaso. Ikaag sa kaldero (o kawali) kasabay an tanglad, giniris na sibulyas asin bawang. Ibudbod an pasayan o buyod asin ibabaw an piniridasong kasag. Gunawon an niyog, kumua ki tama sanang lipotok, an tada ikaag sa kaldero. Ginuwan na pang 2 beses an niyog asin ikaag giraray sa kaldero. Lukduan asin ikaag sa kalayo. Pakalakagaon sana hanggan sa maluto an langka. Kun luto na ikaag an lipotok. Templahon ki asin. Masiram na magkamot sana sa pagkakan...

2 tula hale kay Rilke

1. Love Song

How can I keep my soul in me,

so that it doesn't touch your soul?

How can I raise it high enough,

past you, to other things?

I would like to shelter it among remote lost objects,

in some dark and silent place that doesn't resonate

when your depths resound.

Yet everything that touches us, me and you,

takes us together like a violin's bow,

which draws one voice out of two seperate strings.

Upon what instrument are we two spanned?

And what musician holds us in his hand?

Oh sweetest song.

2.The Sonnets to Orpheus: XXV

But you now, dear girl, whom I loved like a flower whose name I didn't know, you who so early were taken away: I will once more call up your image and show it to them,beautiful companion of the unsubduable cry. Dancer whose body filled with your hesitant fate,pausing, as though your young flesh had been cast in bronze;grieving and listening--. Then, from the high dominions, unearthly music fell into your altered heart. Already possessed by shadows, with illness near, your blood flowed darkly; yet, though for a moment suspicious,it burst out into the natural pulses of spring. Again and again interrupted by downfall and darkness, earthly, it gleamed. Till, after a terrible pounding, it entered the inconsolably open door.

(Rainer Maria Rilke was born in Prague. While still a small boy his mother, Sophie Entz, called him Sophia and forced him to wear girl's clothes. BUt over and above this small misfortune - at least for me - he went on the write poems which are very beautiful. For you who is interested to know more about him I invite you to click on this link http://www.poetryconnection.net/poets/Rainer_Maria_Rilke)

si adrie, si agnes sa holland

alas 6:45 nin aga - iyo an hale kan eroplano na madara sakuya sa amsterdam, nasa holland kun saen bibisitahon ko sa pinaka-enot na beses an dati kung ka trabaho sa banquerohan national high school sa legazpi na nakaagom ki dutch - si adrie. january 2003 ikinasal sinda habang nasa munich ako sa germany nasa primerong winter kan sakuyang pag eskwela. hudyan na naghelengan kami ni agnes kan nag uli ako kan august 2003. an pagbisitang inio iyo man an panahon na magkairistoryahan an mga magka aramigo.

naga-poon talaga an duwa, dai pa tapos an saendang harong mala ta sa sala pa sinda nagkakaturog ta dai pa naikakabit an heater sa saendang kwarto. maski ngani nadidipisilan sa heleng ko ma ogma an sakuyang amigang si agnes sa pagpoon kan buhay ninda bilang pamilya.

2 tula hale kay Mistral

1. The Sad Mother

Sleep, sleep, my beloved,without worry, without fear,although my soul does not sleep,although I do not rest.Sleep, sleep, and in the nightmay your whispers be softerthan a leaf of grass,or the silken fleece of lambs.May my flesh slumber in you,my worry, my trembling.In you, may my eyes closeand my heart sleep.

2.Pine Forest

Let us go now into the forest.Trees will pass by your face,and I will stop and offer you to them,but they cannot bend down.The night watches over its creatures,except for the pine trees that never change:the old wounded springs that springblessed gum, eternal afternoons.If they could, the trees would lift youand carry you from valley to valley,and you would pass from arm to arm,a child runningfrom father to father.

(I first came to know Gabriela Mistral on my first year in high school. Coming from a public school, without a library, it was for me a new experience to see rows upon rows of books and magazines, not only in our own school library (AUL-SOHS) but also in the main library. It was while leafing through some old Newsweek that I came across an article about the first Chilean poet who was awarded the Nobel Prize for Literature in 1945. Let me introduce you then to her by way of this url link http://www.poetryconnection.net/poets/Gabriela_Mistral)

World AIDS Day 2005

HIV is one of the biggest social, economic and health challenges in the world. It is a global emergency claiming over 8,000 lives every day. In fact 5 people die of AIDS every minute.
HIV stands for Human Immunodeficiency Virus. This is the virus known to cause AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome). If someone is HIV-positive, it means they have been infected with the virus.
A person infected with HIV does not have AIDS until the virus seriously damages their immune system, making them vulnerable to a range of infections, some of which can lead to death.
HIV is transmitted through body fluids in particular blood, semen, vaginal secretions and breast milk, in fact there are only four ways you can become HIV positive.
In 2005, over 3 million people acquired HIV, which means there are now over 40 million people living with HIV and AIDS. Despite best efforts from governments, non-profit organisations and healthcare practitioners around the world, HIV and AIDS is

The best way to stop HIV being passed on is to use condoms during vaginal or anal sex, if there is any possibility that either partner could have the virus. It can take only a single episode of unprotected sex (i.e. not using a condom) with an infected partner for HIV to be passed on. Condoms are the only form of contraception that will protect you from HIV.
However, HIV is not always passed on the first time, so it's never too late to start practising safer sex.
For more information on safer sex visit the websites listed below:
Playing Safely http://www.playingsafely.co.uk This is an independent government funded web site providing information about sexually transmitted infections (including HIV).
The National African HIV Prevention Programme (NAHIP) http://www.nahip.org.uk The National African HIV Prevention Programme (NAHIP) is the national programme of HIV prevention initiatives targeting Africans in England. It aims to work with community-based organisations to implement national projects.
Metromate http://www.metromate.org.uk London's sexual health directory for gay men.
Brook http://www.brook.org.uk Brook provides free and confidential sexual health advice to young people under the age of 25.

still having huge global impact

si manay eva

dai pa ngani naga-tukturaok an mga manok sa sanga kan bayawas, papagkutan nya na an gasira pasiring sa manatong
baku ta kaipuhan na makiumbasan sa tik tak kan relo
pero kaipuhan na magsalod asin magtipon ki tubig
para sa paggaro-garo sa maghapon
asin paglaba
maski ngani dai pa nagkakaratorog an namok
(madiklom pa baga asin sa mga oras na inio
quinze minutos bago mag alas-2 nin aga
aram kan mga namok na si manay eva
mapasiring sa manatong
dara an gasira
balde
planggana
na pano kan labahan
bareta ki mr. clean
clorox
tabo
brush
asin dakul na
pasensya

2 tula hale kay Wislawa

1. A few words on the soul

We have a soul at times.
No one's got it non-stop,
for keeps.
Day after day,
year after year
may pass without it.
Sometimes
it will settle for awhilw
only in childhood's fears and raptures.
Sometimes only in astonishment
that we are old.
It rarely lends a hand
in uphill tasks,
like moving furniture,
or lifting luggage,
or going miles in shoes that pinch.
It usually steps out
whenever meat needs chopping
or forms have to be filled.
For every thousand conversations
it participates in one,
if even that,
since it prefers silence.
Just when our body goes from ache to pain,
it slips off-duty.
It's picky:
it doesn't like seeing us in crowds,
our hustling for a dubious advantage
and creaky machinations make it sick.
Joy and sorrow
aren't two different feelings for it.
It attends us
only when the two are joined.
We can count on it
when we're sure nothing
and curious about everything.
Among the material objects
it favors clocks with pendulums
and mirrors, which keep on working
even when no one is looking.
It own't say where it comes from
or when it's taking off again,
though it's clearly expecting such questions.
We need it
but apparently
it needs us
for some reason too.

2. A note

Life is the only way
to get covered in leaves,
catch your breath on the sand,
rise on wings;
to be a dog,
or stroke its warm fur;
to tell pain
from everything it's not;
to squeeze inside events,
dawdle in views,
to seek the least of all possible mistakes.
An extraordinary chance
to remember for a moment
a conversation held
with the lamp switched off;
and if only once
to stumble on a stone,
end up soaked in one downpour or another,
mislay your keys in the grass;
and to follow a spark on the wind with your eyes;
and to keep on not knowing
something important.

(Wislawa Symborska was born in Kornik in Western Poland on 2 July 1923. She was awarded the Nobel Prize for Literature in 1996. The two poems above were from her collection Chwila/Moment translated by Clare Cavanagh and Stanislaw Baranczak)

Manito, manita

Krismas na naman. Panahon kan manito, manita. Sa eskwelahan syempre pati si Ma'am buda si Sir kaintra. Maswertehon ka kun an makakua saimong manito o manita si Ma'am o si Sir ta syempre mas magayon an regalo an makukua mo. Samantalang kun si Ma'am o si Sir an manita o manito mo dakulang problema ta ano man kayang regalo an mababakal mo sa 20 pesos na pambakal hale ki mama o papa mo.

2 tula hale kay Neftali

1. TONIGHT I CAN WRITE...

Tonight I can write the saddest lines.Write, for example, 'The night is starry and the stars are blue and shiver in the distance.'The night wind revolves in the sky and sings.Tonight I can write the saddest lines.I loved her, and sometimes she loved me too.Through nights like this one I held her in my arms.I kissed her again and again under the endless sky.She loved me, sometimes I loved her too.How could one not have loved her great still eyes.Tonight I can write the saddest lines.To think that I do not have her. To feel that I have lost her.To hear the immense night, still more immense without her.And the verse falls to the soul like dew to the pasture.What does it matter that my love could not keep her.The night is starry and she is not with me.This is all. In the distance someone is singing. In the distance.My soul is not satisfied that it has lost her.My sight tries to find her as though to bring her closer.My heart looks for her, and she is not with me.The same night whitening the same trees.We, of that time, are no longer the same.I no longer love her, that's certain, but how I loved her.My voice tried to find the wind to touch her hearing.Another's. She will be another's. As she was before my kisses.Her voice, her bright body. Her infinite eyes.I no longer love her, that's certain, but maybe I love her.Love is so short, forgetting is so long.Because through nights like this one I held her in my armsmy soul is not satisfied that it has lost her.Though this be the last pain that she makes me sufferand these the last verses that I write for her.

2. LOVE

What's wrong with you, with us, what's happening to us? Ah our love is a harsh cord that binds us wounding us and if we want to leave our wound, to separate, it makes a new knot for us and condemns us to drain our blood and burn together. What's wrong with you? I look at you and I find nothing in you but two eyes like all eyes, a mouth lost among a thousand mouths that I have kissed, more beautiful, a body just like those that have slipped beneath my body without leaving any memory. And how empty you went through the world like a wheat-colored jar without air, without sound, without substance! I vainly sought in you depth for my arms that dig, without cease, beneath the earth: beneath your skin, beneath your eyes, nothing, beneath your double breast scarcely raised a current of crystalline order that does not know why it flows singing. Why, why, why, my love, why?

(Pablo Neruda (1904-1973), whose real name is Neftalí Ricardo Reyes Basoalto, was born on 12 July, 1904, in the town of Parral in Chile. His father was a railway employee and his mother, who died shortly after his birth, a teacher. Some years later his father, who had then moved to the town of Temuco, remarried doña Trinidad Candia Malverde. The poet spent his childhood and youth in Temuco, where he also got to know Gabriela Mistral, head of the girls' secondary school, who took a liking to him. At the early age of thirteen he began to contribute some articles to the daily "La Mañana", among them, Entusiasmo y Perseverancia - his first publication - and his first poem. In 1920, he became a contributor to the literary journal "Selva Austral" under the pen name of Pablo Neruda, which he adopted in memory of the Czechoslovak poet Jan Neruda (1834-1891).)

Ma south road kami

Kun mapa-Legazpi ka hale sa Manila tulo an pwede mong pagpilian: mag- eroplano, mag-PNR, o mag-south road.
Nasa Pasay o Cubao an terminal kan mga awtong south road. Syempre makapamili ka: Pantranco o JB Line. Kun mayaman-yaman JB Line an pipilion: mas diit an pigpupunduhan bako arog kan Pantranco na kada banwa igwang istasyon na pighahapitan.
Syempre kun mayaman yaman JB Line na may aircon an pipilion: mas malipot mas komportable an byahe (maski ngani pigtatarakigan na sosyal baya).
Syempre pag mayam-yaman daing balon na pinatos sa dahon kan batag. Sa pigpupunduhan na istasyon igwang restawran duman na sana makakan.
Hmmmmmm tagalog syempre an gamit: dai nanggad mag Bicol maririsa na promdi. Mas sosyal kun ingles.

(Sa ngunyan mas midbid an Pantranco bilang Philtranco; an JB Line sarado na - nalugi. Dai na ki south road, an PNR hanggan Guinobatan na sana. Pinakasosyal an pag eroplano)

Nagkaduwang Tula hale kay Edna St. Vincent Millay

Primerong tula
The Leaf and the Tree

When will you learn, myself, to be
a dying leaf on a living tree?
Budding, swelling, growing strong,
Wearing green, but not for long,
Drawing sustenance from air,
That other leaves, and you not there,
May bud, and at the autumn's call
Wearing russet, ready to fall?
Has not this trunk a deed to do
Unguessed by small and tremulous you?
Shall not these branches in the end
To wisdom and the truth ascend?
And the great lightning plunging by
Look sidewise with a golden eye
To glimpse a tree so tall and proud
It sheds its leaves upon a cloud?
Here, I think, is the heart's grief:
The tree, no mightier than the leaf,
Makes firm its root and spreads it crown
And stands; but in the end comes down.
That airy top no boy could climb
Is trodden in a little time
By cattle on their way to drink.
The fluttering thoughts a leaf can think,
That hears the wind and waits its turn,
Have taught it all a tree can learn.
Time can make soft that iron wood.
The tallest trunk that ever stood,
In time, without a dream to keep,
Crawls in beside the root to sleep.

Panduwang tula

'Euclid Alone Has Looked On Beauty Bare'

Euclid alone has looked on Beauty bare.
Let all who prate of Beauty hold their peace,
And lay them prone upon the earth and cease
To ponder on themselves, the while they stare
At nothing, intricately drawn nowhere
In shapes of shifting lineage; let geese
Gabble and hiss, but heroes seek release
From dusty bondage into luminous air.
O blinding hour, O holy, terrible day,
When first the shaft into his vision shone
Of light anatomized! Euclid alone
Has looked on Beauty bare. Fortunate they
Who, though once only and then but far away,
Have heard her massive sandal set on stone.

(I added here a link for you reader. I invite you to know intimately one of my favorite writers. Go on don't be shy. http://en.wikipedia.org/wiki/Edna_St._Vincent_Millay)

kaligayahan

sapagkat kahapon ng umaga nakakita tayo ng isang pares ng tandang at inahin habang nanginginain ng mga tirang butil ng palay sa pilapil
matapos tapunan tayo ng mga kapipiranggot na sulyap ng kanilang mga berdeng mata para bang sinasabi na gumising na kayo at tanghali na-at sabay balik sa kanilang pagtuka
itong umaga habang pilit nyang tinutukso ang pluma upang manganak ng mga tayutay ako naman ay hinihipan ang mainit na kape upang
gisingin ang diwa na pilit iwinawaksi ang mga alaala ng lumipas na magdamag
at dahil sa init ng kape, kumawala agad ang ulirat:
ang pluma ay naglakbay sa malawak at malasutlang papel
nanganak ng mga salita
mga alaala ng bawat dantay ng kamay sa kapwa kamay
ng labi sa kapwa labi
ng mga mata na pilit inaaninag ang kailaliman ng diwa ng minamahal

From The Prophet

Then said Almitra, Speak to us of Love.
And he raised his head and looked upon the people, and there fell a stillness upon them. And with a great voice he said:
When love beckons to you, follow him,
Though his ways are hard and steep.
And when his wings enfold you yield to him,
Though the sword hidden among his pinions may wound you.
And when he speaks to you believe in him,
Though his voice may shatter your dreams as the north wind lays waste the garden.
For even as love crowns you so shall he crucify you.
Even as he is for your growth so is he for your pruning.
Even as he ascends to your height and caresses your tenderest branches that quiver in the sun,
So shall he descend to your roots and shake them in their clinging to the earth.
Like sheaves of corn he gathers you unto himself.
He threshes you to make you naked.
He sifts you to free you from your husks.
He grinds you to whiteness.
He kneads you until you are pliant;
And then he assings you to his sacred fire, that you may become sacred bread for God's sacred feast.
All these things shall love do unto you that you may know the secrets of your heart, and in that knowledge become a fragment of Life's heart.
But if in your fear you would seek only love's peace and love's pleasure, Then is it better for you that you cover your nakedness and pass out of love's threshing-floor,
Into the seasonless world where you shall laugh, but not all of your laughter, and weep, but not all of your tears.
Love gives naught but itself and takes naught but from itself.
Love possesses not nor would it be possessed;
For love is sufficient unto love.
When you love you should not say, "God is in my heart," but rather "I am in the heart of God."
And think not you can direct the course of love, for love, if it finds you worthy, directs your course.
Love has no other desire but to fulfil itself.
But if you love and must needs have desires, let these be your desires:
To melt and be like a running brook that sings its melody to the night.
To know the pain of too much tenderness.
To be wounded by your own understanding of love,
And bleed willingly and joyfully.
To wake up at dawn with a winged heart and give thanks for another day of loving;
To rest at the noon hour and meditate love's ecstasy;
To return home at eventide with gratitude;
And then to sleep with a prayer for the beloved in your heart and a song of praise upon your lips.

(The Prophet, a book of poetry and illustrated with the poet's own mystical drawing are known and loved by innumerable people who find in them an expression of the deepest impulses of man's heart and mind. Kahlil Gibran (1883-1931) has been described as a poet, a philosopher, and an artist, was born in Lebanon. His poetry has been translated into many languages.)

pyestang gadan

nobyembre 1
pyesta kan mga gadan
aldaw kan pagdalaw sa sementeryo
syempre kaipuhan linigan an pantyon
magdara ki balde, tabak, trapo
dai paglingawan an kandila
burak
dai mawawara syempre an mga kaunon
hmmmmmmm
maski bawal syempre yaon man an beer
asin gin
karaoke?
nata dai

kaaldawan kan pagkamundag

39 na palan ako ngunyan na aldaw
panghudyan na taon para sa pangatulong dekada kan buhay
39 marhayon na numero
9 = 3x3
3+9= 12; 1 + 2 = 3
enewe 39 anos na mananggad ako
anion sa geneva
harayo sa pamilya ko sa legazpi
mala ta solo baga sana ako ngunyan digdio sa harong sa geneva
maski ngani inapudan man ako kan sakuyang tugang na nasa melbourne
asin an sakuyang kairiba sa buhay na nasa zimbabwe ngunyan
nag email man si saro sa pamangkin ko
si den nag padara ki text 3 beses pigsegurado na makaabot sa sakuya
si victor nag text man kasuudma liban duman sa email na pigpadara
39 na gurang na talaga
nagpuputi na an buhok
nagdadagdag na an mga pligis sa pandok
pero padagos man giraray an paglakaw sa dalan kan buhay...

compleanyo

si victor an pinaka atab na nag padara sakuya ki patara-tara para sa sakuyang compleanyo. mala ta mas atab ki sarong aldaw - 29 kan octobre an sakuyang pagkamundag 28 pa sana ngunyan.
narumduman ko lamang an sakuyang ama. kan saradit pa kami pinaka magarbo na an compleanyo kan kada saro samuya kun magluto ki sotanghon asin arroz a la valenciana an samong ama. dai nanggad malilingawan syempre an cha - marhay daa sa salud sabi ni pa.
dai ko na rumdum kun igwa lamang kami ki regalo. an pinaka regalo na iyo idtong sotanghon. pero para sa gabos idto. bagong tsinelas? hmmmmmm gari bako man inio regalo ta kun dai pa mapaksing an dating tsenelas dai ka man babakalan...
salamaton victor sa pagrumdum....

tilmok

saro sa mga masiram na lutuon sa legazpi iyo an tilmok. simple pero manam-namun. kun ihugakan ka sa pagluto kaini mag-pasiring sana sa centro kan legazpi mga ma ala-6 kan banggi sa may bombay's silk store sa kahampang kan BPI nagkaperang paratinda ki mga panira an yaon duman. madali man sanang makua an para tinda kan tilmok ta arog baga kan nakagawian na pigsusuriyaw kan kada sarong paratinda kun ano an saiyang tinda.
pero kun ihigusan baga di magluto kan sadiring tilmok. magbakal ki lumbod. karison an lumbod asin tadtadon inio ki pino. magbakal man ki buyod (pede man an kasag), halion an arikurong asin tadtadon man ki pino. dai nanggad paglingawan an yerba buena. magtadtad kainio. sabayan ki bawang asin sibulyas. pagharaloon an mga tinadtad na lumbod, buyod, yerba buena, bawang asin sibulya. timplahon ki asin. pag nahalo na ki marhay magkaag ki mga 2-3 kutsara kan pinagharalo sa dahon ki batag. tupion an dahon kan batag asin gakudan. ilaag an mga patos kan tilmok sa kawali kagan ki tubig asin pakalakagaon. pwede man na an ipatos dahon kan natong nganing pede na kaunon. pagnagkalakaga na ikaag an liputok (kun dahon ki natong an ipinampatos imbes tubig, liputok kan nyog an gamiton sa pagpakalakaga).
masiram na panira sa mainit na maluto.

kalayukay

nasa tampi inio kan dagat
sa sto domingo, albay
domingo pano ki tawo an durungan
kun maduman ka mag atab sana
maski dai ka na mag-dara ki balon
dakul na mga karehan sa tampi kan dagat
mag atab sana nganing dai masakub kan
nagraragitnit na sildang kan aldaw
baka malingawon mo an styrofoam
dakulon sana an yelo
marhayon magbakal ki preskong sira pagduong kan
mga para kalansisi: iyan kun matibay kang makiagawan sa mga para rigaton

patente

kun maduman ka sa Caracaran
magduman ka aldaw kan Biyernes
matawo-tawo sana ta aldaw ini kan saod
asin aldaw man ni San Vicente
bago magduman sa saod
maghapit muna sa simbahan ni San Vicente
dai paglingawan na darahon an lana
para sa patente
kumua man kan dati nang lana sa patente
marahay rahay iniong paghaplas
sa mga matanglay na braso asin
hita
asin pang santigwar

sa villa

kun mabisita ka sa villa
dai paglingawan mag dara ki buyo asin maskada
iyan an tugon ni may
maski dai na ki puti:
dai kumbinsido si may kan puti na
pigpapabakal sa saod kan legazpi
o tabaco
an buyo helengon an kada dahon
may mga madayang para-buyo:
kun 50 kadahon an bakalon mo
sa tahaw kaiyan ikikaag an
mga dahon na igwang mga luho
mas marahay kun duman sa mga pig atadong
buyo ka mag kua
segurado na daing mga luho an dahon kaiyan
an maskada dai magbakal kan nadumog na
segurado man sana na papaabuhon ka kaiyan pag ugbas mo
magdali dali ta an motor naghahale sa san roque
alas dose empunto.

si cynthia...si victor

maski anong mangyari
mauli pa man giraray kita sa legazpi
dipisil baga na malingawan
an mga aga na kaipuhan mamukaw
si may ta kasumbanggi matanga na
natapos an satuyang turumba lata asin
saralgohan
naglakaw-lakaw lamang ako digdi sa geneva
napapalibotan ki anong gagayon na
baldosa
malinig na mga sidewalk
magagayon na tawo (gari baga pirming
igwang fashion show)
mga burak kapareho kan mga
nagkakahereleng sa kalendaryo
pero igwa pa man giraray nakamunduan
na namamatian

pagpalayag sa denmark

1 August 2005

mga tugang,
mas makaogma gayod kun kaiririba ko kamo sa pagbyaheng inio. Mas makaogma baga na igwang kasabay sa paglibot libot asin sa pag-experiensya kan mga bagong bagay asin gawi na makukua sa lugar na pigbibisita. Enewe an pwede ko na sanang gibohon iyo an isurat asin ipadara saindo an mga nagkahereleng ko duman.

Flat. Dai kang maheheleng na bulod arog dyan sa Legazpi na halos maski saen mo eheleng an saimong mata igwang bulod na maheheleng. Saro sa mga lugar na pigsasabi na pwedeng maglubog kun padagos na matunaw an mahibog na yelo/snow na nakakataklob pa sa kadaklan kan lugar sa north pole-sadit an denmark kumpara sa pilipinas. Pero kapareho ta na igwang kadakul na isla, an denmark pigbibilog ki 400 na isla. An kaibahan dyan sa satuya ta halos an kadklan kan mga islang inio konektado sa kada saro – sa paagi ki tulay o tunnel sa irarom kan dagat o kun daing tulay igwang ferry boat na pwedeng magsakay ki mga tawo asin awto hale sa sarong isla pabalyo sa sarong isla. An populasyon ta halos 5 doble kan populasyon kan denmark – mas dakula pa ngani an populasyon kan metro manila kumpara sa populasyon na 5 milyon na Danish.
Saro sa mga lugar na igwang pinaka halangkaw na tax na pigbabayadan, kadaklan kan Danish mas praktikal pag abot sa pamumuhay. Kaya bako dipisil digdi na makaheleng ki lalaki(ama) na nagpapasyar kan saiyang aki sa stoller o nag sasaod. Sa harong kan amigong ko si Lasse, dahil bagong pangaki pa sana an saiyang agom – si Maria- kaya siya an nagluluto asin naglalaba. Siya man an nag aatindir sa 2 nindang aking babae. Pigtatawan ki 2 semana na paternity leave an sarong ama digdio kun nangangaki an agom.
may pinakadakulang pier, popular na distinasyon inio kan mga Pinoy seamen.
Dahil sa sadit man sana an daga na pwedeng pagtanuman, kadaklan kan mga gulay, prutas asin mga maritatas sa saod kan denmark pig aangkat hale sa ibang lugar. Pero sabi ni Lasse halos gabos na daga na pwedeng tanuman, pigtatanuman digdio. Halimbawa na sana iniong retrato na pigkua ko kan naghihinog n ana trigo(wheat). Kaparehoyohon an kolor kan naghihinog man na paroy ta dyan.
Saro palan sa dai ko malilingawan iyo an kalangitan sa denmark. Pirming malumlum maski ngani summer na. Komportablehon man an paglakaw-lakaw ta mahiwas an mga sidewalk – igwang separadong agihan an mga nag beberesekleta.
Hale sa copenhagen nagbyahe ako pasiring sa saro sa mga isla sa sur na parte kan denmark. Kaipuhan na magbalyo kami ki dagat na sa paghuna ko sana an distansya gari hali ka sa sentro kan legazpi hanggan sa camalig. Uya sa ibaba an picture kan nasa katahawan na kami kan tulay.
Maswerte an Denmark ta dai sinda napinsala ki marhay kan WW2 kaya dakulon ki mga gurangon na na simbahan asin mga building. Sa cathedral na nasa retrato sa baba pigrorolobong an mga nagkagaradan na na myembro kan Royal Family. An ngaran kan catedral Roskilde Catedral.
Enewe maski gurano man daa kaharayo an pagbyahe pirmi man giraray na mauli sa sadiring lugar. There is nothing like HOME.
pop

lugo-lugo

simple man sana an apod kaiyan:
lugo-lugo
ito bagang aram mo na pwede man sana
pero dai pwede an simbang saimo
halimbawa aram mo na mas kwalepekado ka
sa sarong siminar
pero an ipinadara kan saimong opisina
iba
o
aram mo na gabos na nagheleng kan exhibit
pigsasabi na ika an gana sa kontest
pero iba an nanggana
pwede man an lugo-lugo
maging gulo-gulo

banquerohan

maski anong sabihon naging parte man kan sakuyang buhay an banquerohan. saro inio sa 70 barangay kan legazpi city. kun dai ako nasasala barangay 66 an numero kaini. pinakadakulang barangay sa bulod na parte kan legazpi city, mala ta igwa iniong central elementary school asin national high school. 1995 kan nag-apply ako giraray sa public school asin sa legazpi city division duwa man sana an pagpipilian: pag-asa national high school o banquerohan national high school. pinili ko an hudyan ta dai pa sana ini nahahaloy na bukasan - 1990 yata nagpoon. sa boot ko nagpopoon pa sana marahay na makakontribo lamang sa pagtalubo kan high school na inio.
sarabay kaming nag araplay ni yong asin analiza, mas naenot na na appoint so duwa, pebrero 1995 samantalang ako marso 1995.
talagang pinakarhay mi an samuyang pag trabaho naheleng man so resulta base sa regional achievement tests. magpoon 1996 hanggan maghale kami consistent an pag taas kan mean achievement sa math asin sa PE. dai ko na aram ngunyan...

gulay na natong

laing
iyan an apod sa tagalog kan gulay na natong
kaipuhan sana ki dakulo na gata
asin lipotok
primero magpili ki natong na puti
(mas mayumok inio kumpara sa pulang natong)
kiniton an dahon
(haleon an mga ugat ugat kan dahon)
ibalad ki mga 1 oras sa saldang kan aldaw
girison an paklang
mag giris man ki lada
sibulyas
laya
asin nasa saimo na sana kun ano an ibangot
(tinapa asin taba ki orig
o balaw asin taba ki orig)
ikaraag an sangkap asin bangot sa kawali
ilaag an gata
pakalakagaon
ikaag an natong asin paklang
pakalakagaon
hanggan sa mag lana-lana an gata
timplahon ki asin
ikaag an lipotok
bawasan an kalayo
masiram na pangodtohan
kasabay an pritos na
sira (galunggong o salay salay)

jueteng

kun jueteng an pag iristoryahan
dai mawawalat si may trining
simple man sana inio
magpili ko duwang numero magpoon sa
1 hanggan 37
pwede na parehong numero an pilion
halimbawa baga enot na pinili mo
15
pwede man na an ika duwang numero quinze
man giraray
an apod kaiyan pumpyang
kun magtama an 15-15
doble an gaganahon mong kwarta
kun peso an itinaya mo
bale dodoblehon an gana
halimbawa an peso maganang quatro syentos
kun pumpyang magiging otso syentos an gana mo
pero an jueteng ngunyan
big news sa pilipinas
mala ta pati presidente pighahagad na mag resign
hay anak ng jueteng talaga

sanib

sa rawis kun interesado ka
igwang babae na pigsasaniban
si sally
an nagsasanib si edward
puting dwende daa siya
prinsipe sa saindang kahadian
si sally nag-bubulong man
gamit an lana kan nyog na
kinagan ki man laen-laen na ugat ki
kahoy asin mga dahon-dahon
mga 40 anyos na si sally
sobra na sa sampulong taon na pigsasaniban
sya ni edward
maliban ki edward igwa pa ki
sarong nagsasanib ki sally
an alalay ni edward
(prinsipe baya kaya kaipuhan an
alalay)
si shanti an pangaran kan alalay
mas maringsal si shanti kumpara ki edward
nonoy an apod ni sally ki edward

bicol express

magpodo ki lada
dakulon sana
mas dakul mas masiram
hugasan sa salog
hapiton man an bagong
tambo na kurakding
sa mga pongo duman sa lati
mga 2 sa gogom
dai paglingawan an saro kabook na
nyog hapiton sa lukadan
girison an lada
haleon an mga ati sa kurakding
kudkudon an nyog
kumua muna ki lipotok
sarong mangko
tapos gunawon an nyog
ilaag sa kawali
kasabay an giniris na sibulyas
tinultog na bawang
diit na asin
pakalakagaon hanggan sa mangabanga
ilaag an kurakding
pakalakagaon ki diit na minuto
ilaag an giniris na lada
inaan an gatong
tamang-tama sana na
makahubas kan nyog
asin makaluto kan kurakding asin lada
ilaag an lipotok
halaton na maluto an lipotok
ay anong siram kan
pangudtuhan

sa santo kristo

byernes
aldaw kan pagdalaw sa santo kristo
promisa baga para sa manlaen-laen na rason:
marahay sa helang
mag-tama sa sweepstakes (dapat magbakal muna)
maka-pasar sa board exam (dapat seryosohon an pag review)
makakua ki trabaho (dapat maghanap asin mag-apply muna)
madagos sa pag-abroad (seguradohon na bago fake an recruiter)
ma-release an pig-aaply na visa para sa tate (maski kadaklan kan dokumento na gamit peke)
maka-midbid ki boyfren o girlfren (naubos na an penpal column sa komiks)
magbados na (baka humanap si mister ki iba)
mag-itaas pa an kambyo kan dollar sa peso (nasa Saudi an agom)
mag-abot an regla (kan sukat dai pigpagamit ki condom si boyfren)
manggana si Ms. Philippines a Ms Universe 2005 (nanggana Ms. Photogenic)
panlaen-laen sanang rason
pero dai nanggad maglingaw magkua ki
lana sa padokot sa altar
panghaplas lamang sa
mga matanglay na parte kan lawas ni
may

saod...

2 beses kada semana an saod sa legazpi
saro sa martes
saro sa sabado
pag martes, atabon pa sana pasiring na sa saod an mga
para alsada ki maritatas
asin an mga para rigaton
kaipuhan na makaenot sa pagpidir kan
mga preskong gulayon
asin labas na sira
mas maatab mas makakadakol man na benta
sa paglibot sa mga sentrong barangay
pag sabado atab man an mga para baduya
makapamili kan mga marhay na saba
para sa baduya
o kun para maritatas na dai nakaatab kan martes
makabawi lamang sa aldaw na inio

saod...

2 beses kada semana an saod sa legazpi
saro sa martes
saro sa sabado
pag martes, atabon pa sana pasiring na sa saod an mga
para alsada ki maritatas
asin an mga para rigaton
kaipuhan na makaenot sa pagpidir kan
mga preskong gulayon
asin labas na sira
mas maatab mas makakadakol man na benta
sa paglibot sa mga sentrong barangay
pag sabado atab man an mga para baduya
makapamili kan mga marhay na saba
para sa baduya
o kun para maritatas na dai nakaatab kan martes
makabawi lamang sa aldaw na inio

si mrs. ramos

kun mauli ka sa legazpi ikumusta mo na sana ako ki mrs. ramos
mrs. teofila ramos
dating barangay kapitana kan barangay 24 rizal
halawig man na taon an pagserbe nya na barangay kapitana
pero an dai ko malilingawan saiya iyo inio:
siya an maestra ko sa day care center kan 1972
panahon kan martial law hade?
magpoon ala-syete y media kan aga hanggan alas dyes
dara-dara an sadit na bag na may sarong pad na papel,
lapis na mataba (itom an kolor baku pa uso an mongol sa day care center)
asin balon na 2 sentimos para sa merienda
mapoon an klase pareho kan gabos na eskwelahan:
makanta kan lupang hinirang
ma panatang makabayan
tapos makanta kan bagong lipunan na kanta
(lingaw ko na an bilog na kanta...sayang...)
tapos mapoon na an klase:
hihilingon saro-saro an mga kuko kun malinig
hahapoton kun nag karigos
hehelengon an mga ngipon kun nag sipilyo
asin an talenga
pag igwang maating kuko huhugasan asin papalungan an kuko
(makasupog baga na sa klase ka papalungan ki kuko)
pag tapos na an gabos na pag inspection
mapoon na kan birilangan
1, 2, 3, 4, 5, 6 ,7 , 8, 9 , 10
hanggan sampulo sana an bilang
tapos makaranta (lingaw ko na an pigkakaranta mi)
masunod art
(kaipuhan na may krayola ka asin coupon bond)
makaskason an oras pag nag do-drowing kami
taud taud kaiyan ma-bell na para sa recess
marelinya kami
dara-dara an 2 sentimos
kabalyo sarong mangko na ginatan
o kun minsan mungo
o kun minsan batag na sinapna
o kun minsan bilo-bilo
o kun minsan olog-olog na kamoteng-kahoy
pagkatapos kan recess makaranta giraray
tapos writing na
syempre dai man kami nagpoon sa pag surat kan mga letra
poon muna mga linya
p
a
t
i
n
d
o
g
patumba
p
a
t
a
g
i
l
i
d
makapagal
ta dakulon na beses mi ining piggibo
bago kami nagpoon magsurat kan
A
nag-agab na ako
taud-taud ma bell na para sa urulian

kapuntukan hills

kun mapa legazpi ka saro sa pwedeng dumanan iyo an kapuntukan hills
mas midbid sa apod na the sleeping lion
nasa tampi ini kan dagat nakahampang sa pacific ocean
kun marhay an panahon asin daing dampog
maheheleng mo sa harayo an isal kan rapu-rapu
daing ni maski sarong kahoy na nagtubo sa kapuntukan hills
(o baka kan mga enot na panahon igwa
naubos na sa kakaputol kan mga para-kahoy
gogon sana an nagtutubo digdio
kun kwaresma lalo na pag byernes santo
tig gigibo digdi an senakulo

an para-upaw

si tia tansing
(baka hunaon mo madihon na naman ni ma)
sa likod kan mobil an harong
sa enotan nara tia litang intsik
sarong bes kada bulan pasiring kami kan sinundan ko
si noy
nganing mag pa upaw
syempre kairiba mi si ma
(oras man para maki-kumusta
asin maki-ogbas)
simple man sana an pag upaw ni tia tansing:
sadit na lampin (sako kan arena na binakal sa
pansitan)
na ibabaliog saimo nganing dai ka garatulan kan buhok na inupaw
gilyet (dai man pigpasubli ni pa an saiyang labaha)
itum na sukray na may pinong ngipon
syempre dai mawawara an bagong tais na gunting
bago an upaw syempre ma ogbas muna si ma buda si tia tansing
(maglikay ta kun minsa sa pag istoryahan kan duwa
nagtataralsik an liwoy ni tia tansing)
mga sarong oras man an pag upaw
(pag nasiraman sa istoryahan an duwa mga saro may kabangang oras)
dipisilon na dai ka magtungka
lalo na ta an urupawan ni tia tansing
paka pangudto

kantil

kun mapasiring ka sa villahermosa
hale sa tabaco masakay ka sa kumpit (darakula na an kumpit ngunyan)
nasa babayon kan san roque an duungan kan mga kumpit
pasiring sa san miguel
sa cagraray, hamorawon, asin villahermosa
pakapangudto mga ala-una kan hapon naghahale an
kumpit pasiring sa villahermosa
maagi inio sa san miguel
kabangaan kan byahe
kun bako pa taob
daing ibang remedyo kundi mag- agi sa luwas
sa kantil
sa parteng inio kan dagat gari inubos na inula an kolor asul na
tumok
hararomon daa an dagat sa luwas
mala ta pag nalubog digdio an kumpit segurado na dai na nanggad inio
maheheleng

an kuyog

kun makusogon an dagat - sa mga bulan kan septyembre hanggan enero - dipisil na maglawod an mga para-sira
sa mga panahon na inio daing ibang madadalaganan na panira kundi an kuyog
bulan kan abril o mayo dagsa an kuyog
ini an panahon na marhayon na maggibo ki kuyog
simple man sana:
sa kada sarong kilong kuyog, kagan ki sarong kilong asin
ikaag inio sa tapayan
asin an tapayan ikaag sa pinaka-malipot na parte kan harong
mga 6 na bulan pwede na na gamiton an kuyog
masiram na panira sa maski anong duma - kamote, lagikray, sinapnang batag
pambangot man sa gulay

banig

bako na uso ngunyan an paggamit ki banig sa pagkaturog, lalo na sa syudad
(mas popular na an paggamit kan banig na gibo sa plastik o kun bako an paggamit kan kama o kutson)
pero sa rapu-rapu padagos pa man an paggibo ki banig:
(1) matakbas kan karagumoy
(2) lilinigan (hahaleon an mga tunok)
(3) ma riras kan karagumoy gamit an batakan
(4) mabalad kan nariras na karagumoy
(5) ma-tumok (kun kaipuhan na may tumok pero kun liso sana an banig dai na kaipuhan an pagtumok)
(6) ma-ligis
(7) mapoon na kan paggibo kan banig
perang agi?
4 na agi
para sa pitong batoy na banig...
mga 3 banig kada semana an pwedeng mabilog kun makaskas an naggigibo

kurakding

bulan kan abril, mayo, hunyo, hulyo o agosto an paboritong bulan kan kurakding
lalo na kun mauraon an bangi
segurado na kina-agahan dakul na kurakding
an makukua mo sa gilid kan sapa
o sa ma-abaka
(mas makakadakol ka kun sa bagong tinakbasan kan abaka
ka mangua)
sa villahermosa sa lati ni may igwang mga pinaurandig na mga kahoy sa ma tarangtang
mas malinig asin maputi an mga kurakding na nagtutubo digdi
sing dai malingawan na pumudo ki sanngariya
asin pako
manima naman ki buyod sa bobon
pambangot sa gulay na kurakding.

victory village

kun mapasiring ka sa legazpi dai paglingawan na bisitahon an victory village
(dai pag isipon na kapareho inio kan forbes park o dasmarinas village sa manila)
kun gusto mo ki labas na sira o maski na ano na hale sa dagat
rekomendado ko na sa victory village ka magbakal
kadaklan kan mga para-sira (kalansisi an apod lalo na kun dakulang
sakayan an gamit - marabason sabi kan pinsan ko na taga rapu-rapu)
digdi nagduduong pagkatapos kan mag-damlag na pagsira sa tahaw kan lawod
saro pa sa mababakal digdio iyo an materyales na gamit sa pag-tugdok ki harong:
tiklad (hale sa nipa)
bala
kagingking
salanigo
poste
tabla dingding (tabla na dingding pa)
uyo
ay dai malingawan na maghapit kay may tasing:
ibakal man si may ki boyo, maskada, puti asin bunga
pam pa pula lamang kan ngabil

trining na bua-bua

hale sa tinampo (rizal street parteng barangay 24) palaog sa likod kan funeraria oro aagihan an harong ni trining
bua-bua inio
manlaen-laen na (h)istorya an madadangog mo sa bilog na aldaw
(inio kun malinaw an pag-isip ni trining)
alagad kun iabot inio kan saiyang ariporos
enot, kaipuhan na tatao ka na mag-daking
ta baka paglabay mo sa tangod kan saindang harong
pinggan o baso an igapo sa saimo
kun baguhan o may pigbibisita kang ka klase o kaamigo dai nanggad mag-ngatong na simbagon an mga muda na madangog mo ika man sana an manganganaan
natuninong sana an dalan pasiring sa harong mi pag matanga na
turog na si trining na bua bua.

lakaw-lakaw

cordoba, spain
view of an ancient roman bridge toward an ancient town
september 2003

amateur singing contest

hinanapos na kan abril
dagsa an matang kwaw asin lamadang
bururakan kan malobago
buda everlasting
paglaog kan mayo bulan kan santacruzan
asin aurorahan
syempre dai mahahale an amateur singing contest
(sayang ta haloy na kagadan
si ms. ampy bergado buda si sophie ayala - mga paboritong announcers
kan dzgb na paborito man na kuahon na mga emcees sa
mga pa-amatuer singing contests kan mga barangay)
my way
tubig at langis
isang linggong pag-ibig
kapalaran
one moment in time
nagkapera sa mga paboritong kanta
kan mga para amateur
an kapital:
boses
tyaga
asin kape (panlaban sa pirot)

kurukaramatsin

saro sa mga kawat na pigkakarawat mi kaidto iyo an kurukaramatsin. kawat inio ki 2 grupo - an kaipuhan parareho ki myembro an kada grupo (halimbawa tig-turulo o tig-arapat na myembro. an kada grupo mapili ki lider, an natadang ka-grupo malinya (pwedeng nakatirindog o naka-tukro). an kada lider mapili ki sadit na bagay (pwede an dies sentimos o sadit na gapo o pisog ki palo maria). saro saro na raranihan kan lider an kada myembro, igagaw-gaw an kamot nya (an kada myembro man gari kukuahon an kamot kan lider). pagkatapos na maranihan kan lider an gabos na myembro, an kada lider huhulaan kun arin na myembro kan kalaban na grupo an nagkakapot kan saindang pisog (o sadit na gapo). nganing maaraman kan lider kun siisay an nagkakapot kan gapo o pisog kan kalaban na grupo, saro saro na kakaputan nya an talenga kan kada myembro asin kan lider. kun mahulaan nya na tama kun sisay an nagkakapot kan pisog kan kalaban nyang grupo, gana sinda asin malukso sya nganing makaabante an linya kan saindang grupo kumpara sa linya kan kalaban ninda. an grupo na enot makaabot sa distansya na pigkasunduan bago magpoon an kawat iyo an gana.

si may trining

kun entrekuatro man sana an paguurulayan dai ko na ipapadaog si may trining
(saiya baya ako nakanood kan entrekuatro)
pagkahale sa eskwelahan, pagka-mirindal (pinakrong lagikray o sinapnang kamote na sinabayan ki kinudkod) dara an duwang balde pasiring na ako kaan sa pilahan kan tubig
habang naghahalat na mapano an balde makiki-usyoso sa kawat na pinunan ni may trining (dai ko maintindihan kun nata an pagsigarilyo ni may trininig baliktad - an may laad na puro kan sigarilyo iyo an nasa laog kan ngimot)
may ano an apod kaiyan
iyan an suta
PUMPYANG
(sa edad na 70 anyos makusog pa an boses ni may trining - lalo na pag Pumpyang)
kakabigon an gabos na senselyo (an taya gari dies sentemos man sana)
sa maghapon na karawat tama na na manggana ki sais pesos
(pambakal ki rosalina - paboritong segarilyo ni may trining)

an santigwar

pag aldaw marhay an pagmati. pag kahapon mapoon na an kalintura. pagkabanggi pig-iilas. pag ka agang masunod marhay na naman pero pagkahapon balik an kalintura? ano inio?
saro sana an solusyon: santigwar
apodon si mading perta (nana perta an apod mi) madihon kan sakuyang ina...
mapution na an buhok kainio
gari baga so tapos kan premera klaseng abaka (mas maputi pa ngani pero dai na pano akong ibang maisip na mapagkumpararan kan buhok ni nana)
dara an saiyang rosaryo
kaipuhan an malinig na pinggan (mas marhay kesa plato)
kandela na binditado
lana ki nyog (mas marhay na hale sa patinti sa altar)
poponan an santigwar ki pangadyion (segaraduhon na may pagkot an kandila)
pigharalong latin, espanyol, asin bicol
sa kabangaan kan pagpangadyi makua ki lana
ilalahid korteng krus sa pinggan
tulong krus
padagos an pangadyi
itatangod an pinggan na may tulong krus sa kandila
(mas dakul na ariw mas marhay)
padagos an pangadyi
amen.
hihilingon so ariw sa pinggan
(babasahon kun ano an dahilan kan pagkalintura)
saen kamo nagkarawat kan sarong aldaw?
sa tangod kan balete
iyo inio an balete (ituturo sa ariw na yaon sa pinggan)
igwang mga dwende na nagpapaherengalo sa poon kan balete
(ituturo an grupo ki mga ariw sa ibaba kan enot na ariw)
nasingkog ka kan nagkakarawat kamo?
iyo (maski dai ko na marumduman kon nasingkug ako o dai)
nasingkogan mo so aki kan dwende...
mapangadyi giraray (latin, espanyol asin bikol) luhay-luhay na pupunason an ariw
gagamiton an naghalong ariw asin lana
para i-krus sa sakuyang angog, sa daghan, sa magsaibong na pulso
padangos an pangadyi
(pipirot na ako)
amen.
sa aga dai magkarigos ta byernes
sa sabado magkarigos
an pinggan ikaag sa may bangbangan dai paghugasan
hanggan sabado.

an inon-on

saro sa pinakamadaling luto kan bulinaw iyo an on-onon inio. an kaipuhan sanang seguradohon na la-bas asin baku ilado an bulinaw. kumua ki sibulyino (ito bagang may dahon na sibulyas), bawang (dakulon sana ta ini an sarong sekreto kan manamit na inon-on), kamatis, laya. dai paglingawan an suwa (kun daing suwa pwede naman an sarong kutsaritang datu puti...

giririson an sibulyas, kamatis, bawang, laya tapos ikaag sa kawali. dangan iibabaw an bulinaw. sabawan ko tamang tubig asin pagaan kan suwa.

sarong kalakaga sana igwa na ki manamit na inon-on (pwedeng may diit na sabaw o mamara).

an lagikray

sa mga panahon na tingating - magpoon katapusan kan hulyo, bilog na agosto asin septiembre - saro sa mga duma na minasalbar sa gutom kan mga paratanom iyo an lagikray.
enot na kun ikumpara sa kamote mas haloy an buhay kan lagikray,
an dahon kainio lalo na an ugbos nagugulay
masiramon lalo na pag manatok asin binangotan ki balaw
an lagikray pwedeng isapna sana o pwede na pakroon
kun isapna sana pwedeng pagkatapos lupakon
na may kinudkod o mas masiram kun lumbod an ikaag
pwede man na pagkalupak gibohon iniong
hinagom...

an bulalangaw

kun igwa ka ki pitong manlaen-laen na kolor maski panohon mo pa an paggamit kainio (halimbawa mag drowing ka) dipisilon na maidrowing an tunay na bulalangaw.
enot, saen mo idodrogin inio: an tunay na bulalangaw dakulaon mala ta kun hahanapon mo an kapinunan asin an katapusan kainio mauubos gayod an bilog na oras kan saimong buhay dai mo pa makukua kun haen an mga iyan
ikaduwa, paburubalyo baga an kolor kainio: may mga panahon na gari sana alpog na de kolor
may mga oras na maludabon an kolor
panghudyan kun maidrowing mo man halimbawa siisay asin pira man an makakaheleng kaiyan: an tunay na bulalangaw gabos na magtingkalag sa langit maheheleng inio

an daod

kan baku pa-uso an ref (o mas marhay na akoon ko na na dai kayang magbakal ki ref an sakuyang magurang) igwang 3 posibilidad nganing maka-inom kami ki malipoton na tubig: (1) manghagad ki malipot na tubig sa kataning na igwang ref (na dipisilon na mangyari ta halos kadaklan kan kataning mi dai man ki ref); (2) magbakal ki yelo sa kataning na igwang ref (kun igwa man na kataning kami na igwang ref, makasopog na pirmi na sana manghagad ki tubig na malipot, mahal baga an presyo bako sana kan tubig kundi kan kuryente); o (3) magbakal ki daod asin gamiton inio na pagpalipot ki tubig...

duli-duli

hapon na digdi. ma-ala sais y media. nag-uuran asin malipot giraray. sa aga sabi kan weather forecast sa dyaryo pwedeng mag snow giraray (pero ngunyan ngani nag snow na sa bulod na parte kan geneva).
sa mga panahon na arog kainio sa legazpi naghuhuruni na an duli-duli (gari sa pagkaaram ko ngani bilog na taon naghuhuni an mga duli-duli sa rapu-rapu).
pigkakarawatan mi an duli-duli. pinakapasil na kainio an dakupon tapos gakodan ki tursido (halabaon sana nganing makalayog ki hiwas). pwede man na ilaog sa dakulang garapon pero dai paglukduan kan takop, pwede na gamiton an saraan na takupan an garapon nganing makahangos an duli duli asin pwedeng makalaog an to-nog.
sabi kan mga gurang an pigkakakan kan duli-duli to-nog...

an bulala

marhay na aldaw saindo gabos. mawot ko na nasa marhay kamong kamugtakan - harayo sa sakit.
kan martes napahapit ako sa asian store kun saen nagbabakal ako kan mga manlaen-laen na gamit sa kusina kan pinoy. nakaheleng ako ki mga bulala asin narumduman ko an mga bulala sa villahermosa.
villahermosa. nasa musipyo ini kan rapu-rapu. digdi nagkaburuhay (asin nagkagaradan) an sakuyang lolohon asin lolahon. kada bakasyon (abril asin mayo) kun igwang oras nabirisita kami duman. an gustuhon ko ta presko an pagkakakan maski simplehon - gulay na lubi-lubi na binangotan ki nagkaperang pidasong buyod na sinima sa salog o gulay na ugbos kamote na binangotan ki tabagwang. an kadaklan kan bulala nasa tampi kan salog kaya pagkatapos magkararigos an mga pinsan ko sisarakat an poon kan bulala.

an pirdon

marhay na aldaw sa gabos. mawot ko na gabos kamo nasa marhay na sitwasyon - harayo sa sakit. kasu hapon napag-orolayan ta an manungod sa santilmo. saro sa panlaban palan kainio iyo an pag pirdon. an pirdon piggigibo sa panahon na dakul an nagheherelang sa sarong baranggay o dakul an nagkakagaradan (syempre dahil sa helang). piggigibo inio sa aldaw kan byernes matanga. hale sa kapilya sa barangay nagraralakaw an mga para pirdon habang pigkakanta an pirdon (lingaw ko an kanta). saro-sarong pigduduman an harong o lugar kan may helang o kan nagadanan. minatapos an pirdon sa sementeryo (kun igwang haraneng sementeryo) o sa kapilya giraray.

an santilmo

marhay na aldaw (o bangui) sa saindo gabos. ma-wot ko na nasa marhay kamong kamugtakan - harayo sa sakit. lunnes, primerong aldaw kan semana. magaya-gaya an saldang kan aldaw, mala ta hanggan sa mga oras na inio (ala-6 na kan banggi digdi sa geneva) nagsasaldang pa an ladaw, gari kun sa pilipinas mga ala-3 pa sana. an ala-6 kan bangui sa pilipinas, lalo na sa lugar na dai pa naabot kan kuryente madiklom nang gayo. saro sa mga pigkakatakutan sa oras kan kadikloman iyo an pig-aapod na santilmo. an narurumduman ko sa istorya kan samuyang lola asin si ma mismo an santilmo bola ini ki kalayo (kun saen hale dai maliwanag). dai man malinaw an paliwanag kun ano an pwedeng mangyari sa sarong tawo sa oras na makahampang ka ki santilmo pero an sabi kan mga gurang an pwede mong gibohon kumaripas ka ki dalagan - dumulag kun baga - paharayo sa santilmo. an dipisil kainio ta nangbubukod man an santilmo! enewe sa haloy-haloy na na pagkabuhay ko dai pa man ako nakaheleng ki santilmo....

pebrero 1981

marhay na aldaw sa saindo gabos. mawot ko na gabos kamo nasa marhay na kamugtakan. marahayon so aldaw ngunyan digdio sa geneva kumpara kan mga nakaaging aldaw sa semanang nakaagi. domingo ngunyan ika-2 domingo pagkatapos kan domingo kan pagkabuhay. gabos na simbahan ngunyan na aldaw pigrurumdum an pagkagadan kan santo papa kasuudmang sabado. sa parte ko an pagrumdum haloy na panahon na na nakaagi - pebrero 1981 - kan dinalaw nya an pilipinas. an magayon na parte ta dinalaw nya man an legazpi city. dai pa kami kaindtong tv kaya marhayon na desisyon na isinabay an legazpi sa mga lugar na dadalawon nya. kun nagkataon magtatyaga kami sa pagdangog sa radio.

yaon pa kaidto si ferdinand marcos sa pilipinas. mala ta pang 11 taon na an nakaagi kan ideklarar an martial law sa pilipinas. sa laog kan 11 taon mayo maski sarong lidir sa luwas kan pilipinas na magbalubaging sabihan si marcos kan karatan kan martial law. si juan pablo ii sana an igwang kusog ki boot na sabihan si marcos kan karatan kan martial law...

"Even in exceptional situations, one can never justify any violation of the fundamental dignity of the human person or of the basic rights that safeguard this dignity."

-Pope JOhn Paul II during the official dinner at the Malacanang Palace together with the Marcoses and the rest of the martial law regime http://news.inq7.net/opinion/index.php?index=2&story_id=32370&col=84

john paul ii

marhay na aldaw sa gabos. bilog na aldaw magpoon pa kasu udma bilog na mundo naghahalat kan bareta manungod sa santo papa. ngunyan na banggi uminabot man giraray si bareta na pighaharalat kan kadaklan: si papa juan pablo 2 gadan na...

nutri-bun asin mantikilya

marhay na aldaw sa gabos. ma-wot ko na nasa marhay kamong kamugtakan - harayo sa sakit asin kadipisilan sa buhay. marahay-rahay an sildang kan aldaw sa luwas. atyan malakaw-lakaw ako sa luwas. pero bago iyan narumduman ko so ulay-ulay mi ni yong sa chatroom. saro sa mga napag-istoryahan mi iyo an manungod sa eskwelahan na pig-adalan mi kan elementary. cabagnan elementary school.
dai ko malilingawan 5 aldaw sa semana - magpoon lunes hanggang byernes - kada recess gabos na estudyante magpoon grade 1 hanggang grade 6 saro sana an pigkakakan para sa recess. Nutri-bun na pinalamanan ki mantikilya. Makabasog an sarong nutri-bun mala ta dai ko ngani nauubos an sarong pidaso. An gibo ko pigbabanga ko sana an tinapay - an kabanga kikaon sa recess tapos an kabanga iuli ko sa harong.

bitoon

marhay na aldaw (o bangui) sa gabos. bakante pa ako hanggan sa abril 3 - pwedeng apudon na bakasyon grande ako sa eskwela. kasu-udma nag-chat kami ni yong. na-i-istorya sakuya na nabasa nya na so librong 5 people you will meet in heaven (pasensya na ta gari dai pwedeng i-bicol ko iniong titulo kaining libro). may parte duman sa libro sabi ni yong na nabanggit an pilipinas. mala ta igwa daang sarong character duman sa libro na an ngaran tala. sabi ko man ki yong gari sa bicol BITOON iyan.
narumduman ko kan aki pa ako magayonon na pag kapamanggi pagkatapos maghugas kan mga pinggan maruluwas kami kan mga kakawat tapos makarawat ki taraguan. lalo na kun dulom an nagtataong liwanag mga saraditon na bitoon na gari baga aninipot an liwanag. pagparagal na kan taraguan iristoryahan naman. ano daw ta an napipiling pag iristoryan mga gadan o mga kalag mga taud-taud pa kaiyan paurumbasan na iyan pauruli ta tarakoton na...

kwaresma

marhay na aldaw sa saindo gabos. ma-wot ko na nasa marhay na kamugtakan an lambang saro sa saindo. sabi ngani kan mga gugurang "harayo sa sa-kit."
kasu udma pigselebrar kan mga katoliko an pagkabuhay liwat ni kristo. saro sa mga dakulang aldaw kan kwaresma. kan byernes santo nagsimba man ako pigsisirimbahan kan pinoy digdio sa geneva. makangalas na sa legazpi dai ko man inio piggigibo na mag simba sa byernes santo ta panoon baga pirmi an simbahan pero digdio na inganyo ako na magsimba...enewe maliban sa diit an nagsirimba pareho man baga an piggibo digdio...pigtarakloban so mga imahen ki violet na tela tapos daing dakul na tsetseburitsi lalo na so choir simpleng mga kanta sana an pigkaranta.

dignos

marhay na aldaw mga pag-iriba. naghahagad ako ki pasensya sa saindo ta dai ako nakapag surat kaso hapon. nalingawan ko sa kakadaldal kara yong buda ki lucy.
dignos- iyo dai ka nasasala sa pigbabasa mo na nakasurat sa title kan blog na inio. sa mga nakakalingaw na an dignos sadit iniong bayong - ordinaryohon inio mala ta nanlingawan mo na ngani kun ano inio. si cynthia kaipuhan pa na mag apod sa saiyang tugang sa rawis, legazpi city nganing sanang ihapot kun ano an apod sa bayong na maya sa bicol.
balikan ta an dignos. sditin ining bayong. an kolor kan balukag abo na namumula-mula sa parteng payo asin daghan. an tuka halipot pero mapanas. pag tinuka ka kainio pwedeng malugadan an saimong guramoy. problemado an mga paratanom lalo na sa panahon kan pag ani kan paroy ta pabiritong kaunon kainio an paroy. sa panahon na madali nang anihon hanggang sa paggango kan paroy dakula an problema para sa mga paratarok an dignos.
muyahon ko an dignos ta magayonon na pagdangogon an huni kainio. gari baga sultero na nagtatagoy (pwede man tagoy kan daraga).

si kurdapyo

dios marhay na aldaw sa mga pag-iriba. mapamidbid muna ako sa saindo. ako palan si kurdapyo. ipinangaki sa syudad kan legazpi sa probinsya kan albay sa taon 1966. oktubre 29 an sakuyang kaaldawan. gurang na hade? mala ta lampas na sa kalendaryo an sakuyang edad. pero sabi ngani kaan kan mga gugurang karabaw sana an nag gugurang. marhay rahay pag isipon na totoo mananggad inio pero dai man mahahale an katotoohan na sa kada aldaw na maghampang ako sa salming nadadagdagan baga an pligis sa sakuyang pandok maski ngani an sakuyang buhok maitom pa man gayo.

an kapinunan

sabi kan mga gugurang kaidtong bako pa uso an pagsulot ki shorts gabos daang bagay digdio sa ibabaw kan mundo pinangaranan na kan kaglalang. dakulaon ining kangalasan sa sarong aki na kaipuhan na maaraman an ngaran kan gabos na bagay o tawo o hayop naheheleng man o dai na nakapalibot sa saiya. narumduman ko inio ngunyan na kaipuhan na pangaranan ko man iniong sakuyang ginibong "blog". enewe pagpasensyahan kun bago man bagong ngaran an naisip ku na itao sa sakuyang "blog". mga (h)istorya - pwede man na silent h an pagbasa nindo kan titulo. sa gabos na makakabasa kainio pagpasensyahan man kun an bikol na piggagamit ko may mga halong ingles o tagalog. welkam an siisay man na magpaabot ki suhestyon lalo na sa bikol na piggagamit sa "blog" na inio.